Lawendowe Pole - Tajemniczy Ogród
Moją szczególną uwagę przykuł Tajemniczy Ogród: "mini-ogród botaniczny roślin zielarskich, użytkowych i zapomnianych".
http://lawendowepole.pl/tajemniczy-ogrod-czyli-mini-ogrod-botaniczny/ (wejście dnia 14-07-18)
 |
| Żródło: http://lawendowepole.pl/tajemniczy-ogrod-czyli-mini-ogrod-botaniczny/ |
 |
| Żródło: http://lawendowepole.pl/tajemniczy-ogrod-czyli-mini-ogrod-botaniczny/ |
Po dojechaniu na miejsce, co w sumie nie było takie proste w czerwcowy deszczowy weekend, okazało się że trafiliśmy akurat na rzeczone warsztaty. W związku z tym niestety nie było okazji do rozmowy z właścicielkami obiektu, niemniej zachęciły nas one do samodzielnego zwiedzania Tajemniczego Ogrodu, plantacji lawendy, a także przepięknego budynku w którym mieści cię Żywe Muzeum z ciekawą biblioteczką.
Pomimo deszczowej aury, zwiedzanie zaczęliśmy od Tajemniczego Ogrodu. Opierając się na informacjach i zdjęciach ze strony internetowej, spodziewaliśmy się "ponad 250 roślin" sadzonkowych, plus "masa posianych". Niestety, niezwykle ciekawa koncepcja ogrodu zdaje się że przegrała z koncepcją lawendowo-muzealno-warsztatową :( zastaliśmy kilkuarowe poletko na urokliwej skarpie, z owalną ścieżką żwirową, obrośnięte dziką, łąkowo-polną roślinnością po pas. Dominowała ona nad roślinami tego mini-ogrodu botanicznego, tak że niestety ciężko było odnaleźć wiele roślin, lub zostały one mocno zdominowane przez trawy.
Na stronie internetowej jest informacja że posiana została łąka kwietna od Łukasza Łuczaja, niemniej ciężko stwierdzić gdzie dokładnie - trawy, na pierwszy rzut oka rodzime, porastają cały obszar ogrodu, a zwłaszcza jego centralny plac.
Rośliny ogrodowe opatrzone były tabliczkami informującymi głównie o zielarskich aspektach danego gatunku. Bardzo ciekawy pomysł, pięknie wpisujący się w alchemiczną wizję obiektu.
Poniżej przedstawiam gatunki, odnalezione wśród traw - dla ciekawostki, do niektórych z nich zacytuję ich zastosowanie według "Zielnika czarodziejskiego" Rostafińskiego:
Nostrzyk żółty
Nostrzyk, który pod koniec czerwca powinien mieć już kilkadziesiąt cm wysokości i zbierać się do kwitnienia - niemniej nie mam takiej wiedzy nt gatunków, aby jednoznacznie określić z całą pewnością że roślina ze zdjęcia nostrzykiem nie jest.
"Nardusek, kaza włoska; niegdyś hodowany:
- od niedźwiadka ukąszonym na ranę położony jest lekarstwem,
- aby gdyby zaszedł (plastr) na zdrowe ciało toby do niego ból (rany) przyciągnął
- jest aphrodisiacum"
Głóg biały
Babka lancetowata
"Babka:
- sok piegi z lica spędza
- zjeść naczczo i na noc po 3 kawałki korzenia na tercyanę, a po 4 na kwartanę, leczy te febry
- jest środkiem przeciw czarom
- nasienie plastrowane chroni od poronienia
- sok leczy krwawe womity
- potłuczonym z wysoka jakimkolwiek sposobem używana jest lekarstwem
- oddala zmęczenie, jeżeli myć wywarem z niej i dziewanny nogi"
Dziurawiec zwyczajny
"Dzwoniec, dzwonki, (...) ziele św. Jana, dziurawiec, wrzosowiec:
- przeciw czarom i gusłom
- przeciw czarom nasienie
- wielkim ratunkiem przeciw nagrywaniu szatańskiemu, odgania i strzeże od nich, nosząc go na sobie zawsze
- także kurząc nim po domu skutkuje
- jest antitoxicum
- liście, nasiona i kwiat z własności swej rany wszelakie spaja i goi
- podkurzany ułatwia poród
Porzeczka zwyczajna, czarna i agrest
"Agrest:
- Gałązki z liściem w oknach, we drzwiach, czary, gusła, w domu nie dopuszcza"
Szczeć pospolita
"Polna szczeć, szczotki:
- robaki rodzące się główkach zawieszone na szyi gubią febrę kwartannę"
Czarnuszka siewna
"Czarnucha, czarnuszka:
- z miodem i sokiem piołunowym na pępek przyłożona glisty wygania
- używana naczczo sprzeciwia się wszelkim truciznom
- wonność utraconą przywraca
- zbytnio używana do śmierci przywodzi
- plastrowana na skroniach ból głowy oddala
- dym w nos wpuszczony katar usuwa
- nasienie przykładane często na łono pomaga do poczęcia"
Szałwia omszona i lekarska
"Szałwia:
- w gnoju lęże się z niej ptaszek
- przy świetle kagańca, do którego włożono popiół z ogona tego ptaszka, widać pełno wężów
- krwią ptaka pomazany traci zmysły na 5 dni
- tak skuteczna na płodność, że w Egipcie po gwałtownem morowem powietrzu przymuszono pozostałych mieszkańców do jej picia
- proch w ogniu powoduje hałas podobny do gromu
- zapach szkodliwy białogłowym
- siwe włosy posmarowane sokiem na słońcu czernieją
- przeciw czarom
- polewka ułatwia poród
- liście jedzone czerwoną niemoc leczą
- leczy niepłodność
- leczy drżenie członków"
Lebiodka pospolita
"Lebiodka, czarna lebiodka:
- przeciw czarom
- żółw gdy się struje można go nią wyleczyć
- starta na proch nad mrowiskiem wypędza mrówki
- gadzinę jadowitą z domu wypędza
- jest aphrodisiacum
- muchy nie wpadają do garnca niewyparzonego"
Kocimiętka
"Kocia miętka, kotcza mięta, polej polny:
- jest antitoxicum
- wzrok ostrzy
- lek przeciw niepłodności
- komuby przyłożono do nozdrza upada na ziemię jak obumarły
- pszczoły obumarłe położone na tym zielu powracają do życia
- muchy uduszone w ciepłym popiele położone na tym zielu powracają do życia
- podkurzenie pomaga do poczęcia"
Mięta pieprzowa
"Mięta, miętka:
- wąchanie grzanek napojonych miętą i octem oddala febrę
- dodane w lekarstwach przeciw jadom, wzmacnia ich skuteczność
- zapach miętki szkodzi białogłowom
- jedzona na surowo "cudną płeć dawa temu człowiekowi, który ją często pożywa"
- jest aphrodisiacum
- broni poczęcia
- żelazem zżynana niszczeje i gnije
- w mleko włożona nawet wobec podpuszczki niedozwala mu się zsiadać
- głos gładki i krzykliwy czyni
- leczy śledzionę, jeśli chory obrywa ją zębami z krzaka nie wyrwanego
- żeby się mleko nie psuło wyparzyć nią garnki
- okładając głowę sen oddala
- ciała natartego nią owady pszczołowate nie tną"
Macierzanka piaskowa
"Macierzanka, macierzaduszka:
- żeńców, którzy jej używają w pokarmach jadowite bestye nie kąsają
- ciało sokiem namazane zabezpieczone jest od jadowitych ukąszeń
- przeciw czarom
- okłady na głowę oddalają katar
- z octem pita służy połamanym i potłuczonym"
Wrotycz pospolita
'Wrotycz, durant:
- "gdyby którą białą głowę sczarowano, iżby z gorącej miłości wszczął się jej niepokój, a iżby rozumiała, żeby była dziewka, a iżeby panieństwo miała stracić, tedy się niech w tej wrotyczy myje, odejdą od niej czary"
- kadzenie czyni dzieci wesołe
- i zachowuje je od chorób
- podkurzanie dobre dzieciom na nocnice
- ziele durant gotować w moczu sczarowanego, a czarownik przyjdzie i wróci zdrowie"
Werbena pospolita
"Koszyszczko, koszycko, koszysczko, koszyczko, werbena, żeleźnik:
- zebrane przed wschodem słońca i jedzone na surowo służy przeciw czarom
- naprzeciwko czarom
- w wodzie ugotowane, gdy się oną wodą ludzie będą kropić, uwesela je
- izba pokropiona wodą, w której mokło, sprawia, że gości są weseli
- " gdy który lekarz idzie do niemocnego to koszyszczko weźmie ze sobą w rękę, a przyszedszy spyta niemocnego, jako się na zdrowiu ma, jeźli chory rzecze dobrze, tedy będzie rychło zdrów, a jeźli rzecze niedobrze, tedy rychło umrze, a tak wielu ludzi prostych tym zielem wróżki rozmaite i gusła czynią"
- przynęca gołębie
- noszony na głowie w wieńcu oddala ból głowy
- człowiek, który się sokiem jego pomaże, uprosi każdego o co chce
- użyty raz czyni człowieka skromnym przez dłuższy czas
- miłośnie zczarowanym pomaga
- w ręku nosząc albo pod poduszkę kładąc skromnym czyni
- korzeń rozdzielić na części, jednę choremu na wole przywiązać do szyi, drugą w dymie wędzić, w miarę jak ta druga część będzie schnąć i wole będzie niszczeć
- gdyby tak uleczony nie zapłacił doktora, ten puszczając obie części na wodę sprawi, że choremu ole odrośnie i już się spędzić nie da
- pod aspektem Barana z ziarnkami piwonii zadane uspokaja wielką chorobę
- w ziemi tłustej rodzi robaczki, których ukąszenie jest śmiertelne
- proch przeciw słońcu trzymany daje mu barwę siną
- proch między ludźmi lub kochającemi się posypany powoduje zwadę i zawziętość między niemi
- w domu, winnicy, w polu położone daje obfity procent
- noszone przez dzieci czyni je sposobne do nauki, wesołe i ucieszne
- noszone jest aphrodisiacum "jednak (noszący) przytem ma mieć co innego oprócz tego ziela"
- okłady nóg podagrycznych oddalają chorobę
- słany do obuwia pod bose nogi podagrycznym, leczy
- uśmierza bóle także porodowe"
Ruta zwyczajna
"Ruta:
- kto się okładzie rutą, iże miejsca gołego nie będzie, tedy taki może bazyliszka zabić bez żadnej szkody i obrazy
- także żaden jadowity owad nie ukąsi takiego
- na ból zęba przypalić nią brodę
- woń odgania węże
- jest antitoxicum
- łasica, gdy ma walczyć z wężem, pożywa rutę i tą wonnością go zaraża, także bazyliszka
- jest antiaphrodisiacum
- mężczyznom pokolenie traci
- dla kobiet aphrodisiacum, nawet przez samą woń
- położona w poduszeczce pod głową dzieciom pomaga na kaduk
- w occie ważona dobra bydłu sczarowanemu
- jedzona wzrok mdły ostry i bystry czyni
- w potrawach używana wzrok ostrzy, dla tego zwłaszcza dla zegarmistrzów i snycerzy dobra
- zebrana przed wschodem słońca i używana na surowo, dobra przeciw czarom
- zagonów kapusty pokropionych sokiem ruty gąsienice nie napastują
- żaby zarażają zioła trucizną, tylko od ruty uciekają
- utarta z winem i położona na serce posila słabe
- pokropionych nią kur nie łapią tchórze i łasice
- zawieszona na gołębieńcach chroni gołębie od kotów, łasic itd.
- warzona w oliwie i smarowana leczy pokrzywione członki
- powstrzymuje pomór owiec, jeżeli nią podkurzać owczarnię na świtaniu i przy zachodzie słońca
- sokiem smarowane skronie szalonych leczą je
- zażywane świeże listki słaby wzrok naprawiają
- sok w uszy puszczony słuch tępy ostrzy
- ruta sadzona przy róży pobudza ją do kwitnięcia"
Róże rabatowe
"Róża:
- nasienie róży, ziarnko gorczycy i nóżka łasicy powieszone na drzewie owocowym powodują jego niepłodność
- te rzeczy włożone w sieć przyciągają ryby
- ich proch w lampie daje światło, przy którym wszyscy wyglądają jak szatani
- ich prochem namazany dom przy świetle słońca zdaje się stać w płomieniach
- pączki róży po zachodzie słońca zerwane (bez żelaza) zachowują się w piasku bez zmiany
- ruta sadzona przy róży pobudza ją do kwitnięcia
- biała róża polewana krwią lub sokiem z borówek zamienia się na czerwoną
- korzeń leczy szaleństwo
- plaster z różą czerwoną i piołunem na uszach szumy w uszach uśmierza i wzmacnia słaby słuch"
Zgodnie z informacjami na stronie internetowej ogrodu, posianych/wsadzonych zostało o wiele więcej roślin (podobno ponad 250!) których niestety nie udało mi się odnaleźć - myślę że mogły zostać zwyczajnie zdominowane przez łąkę lub naturalne zarośla. Gatunkami wspomnianymi na stronie, których nie odnalazłam to m.in. topinambur, szarłat, pasternak. A szkoda! Można śmiało rzec że każdy z tych 3 gatunków przeżywa obecnie swój kulinarny renesans, a w dodatku topinambur i amarantus są roślinami bardzo urodziwymi :)
 |
| Szarłat, https://budujesz.info/artykul/szarlat-amaranthus,325.html |
 |
| Topinambur, https://www.miod-malina.pl/topinambur-czyli-slonecznik-bulwiasty-coraz-bardziej-doceniany.html |
Niestety z braku czasu i pogody niedane nam było na spokojnie obejść plantacji lawendy, chluby i wizytówki całego obiektu, niemniej na szybko zrobiliśmy kilka fotografii plantacji w okresie kwitnienia i zbiorów.
W biblioteczce znajdującej się na terenie Muzeum Żywego odnalazłam też bardzo ciekawą pozycję książkową - reprint z 1613 "Zielnika Szymona Syreniusza". Niemniej sporym utrudnieniem jest gotycka czczionka - chyba jednak podejmę się lektury tej księgi w pdf :)
